Cumhuriyetin kuruluşuna tanıklık etmiş, sessiz sedasız ama her alanda var olan bir dernek….

Siz hiç Türkiye Yardımsevenler Derneği’ni duydunuz mu? Oysa 1951 yılından beri, 19 Şubat’ın içinde bulunduğu hafta “Yardım Sevenler Derneği Haftası” olarak kutlanır. Ben duydum, biliyorum, görüyorum, takip ediyorum ama gerek yazılı gerekse görsel medyanın neden Cumhuriyetle yaşıt ve kurulduğu günden bu yana çizgisinden asla şaşmamış bu derneğin çalışmalarına yer vermediğini anlayamadım. Belki İstanbul 3. bölgede yaptıkları şeyleri gördüğüm halde neden bunu aktarmadım diyerek, bu konuda kendiminde gördüğüm eksik nedeniyle de kaleme alma ve anlatma ihtiyacı duydum.

Bu yazıyı kaleme aldığımın tam 2 yıl öncesi yine böyle bir Ramazan ayında, tüm dünya ile birlikte ülkemizi de etkisi altına alan salgın tedbirleri kapsamında kısıtlamaların da olduğu dönemde, kapılarını dış dünyaya kapatan ve insanların da kapısını çalmayı unuttuğu Umut Çocukları Derneği ile ilgili bir haber yapmıştım. Haberimden yola çıkarak, Umut Çocuklarına ilk ulaşan yine Türkiye Yardımsevenler Derneği olmuş ama yine sessiz sedasız. Hemen hemen her etkinlikte karşılaştığım halde, bu bilgiyi de derneğin Bakırköy Şube Başkanı Türkan Alper hanımdan değil, Umut Çocukları Derneği Başkanı Ferhat Şahin’den öğrenmiştim. 13 yıldır neredeyse tüm milli bayramlarda Bakırköy Meydanı’nda olan biri olarak bu 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve çocuk Bayramı’nda Türkiye Yardımsevenler Derneği’ni göremeyince şaşırdım, merak ettim ve öğrendim ki; bayrama Diyarbakır’ın Egil ilçesi Bahşiler köyündeki TYSD Bahşiler Köyü İlkokulu’nda kutlamışlar. 2016 yılında da, Bakırköy Belediyesi’nin Atatürk Spor ve Yaşam Köyü’nde Menekşe – Nergis Çocuk Evi açılışına gitmiş, orada da ‘‘Türkiye Yardım Sevenler Derneği”ni görmüş, çocuk evinin dernek katkısıyla yapıldığını öğrenmiştim. Ramazan ayının gelmesiyle birlikte bu kez nereye gitsem, ihtiyaç sahibi ailelere kuru gıda da dahil olmak üzere, kahvaltılık ve et kolilerini bir lojistik firma ve bursiyer öğrencilerinin desteği ile dağıttıklarını gördüm. Yine geçtiğimiz günlerde Bağcılar’da, İstiklal Ana sınıfındaki Özel Eğitim Alt Sınıfının yenilendiğini, Bağcılar Kaymakamı, Belediye Başkanı, İlçe Milli Eğitim Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyeleriyle açtıklarını gördüm. Sonradan öğreniyorum ki sınıfın yenilenmesini dernek üyesi Semiha Türen üstelenmiş, kaldı ki bu sınıfı zaten 10 yıl önce TYSD Bakırköy Şubesi yaptırmış. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, Kırklareli Milletvekili Dr. Fuat Bey’in Kurtuluş Savaşı’nın sembolü olan Türk Kadını’nı korumanın görev olduğuna; kadınlara yapılacak yardımların çocuklara da ulaşacağına ve bu amacın ancak bir kadın yardım cemiyeti kurarak gerçekleştirilebileceğine olan inancına verdiği destekle, 9 Şubat 1923’te yapılan çağrı ile “Yoksul Kadın Derneği” anlamına gelen “Himaye-i Etfal Kadın Yardım Cemiyeti” adıyla kurulmuş. “Türk kadını yoksul olamaz. Türk kadını bizatihi bir varlıktır” diyen Atatürk, sadece kadınları değil tüm toplumu kapsayan faaliyetlerinden dolayı derneğin adını “Yardım Sevenler Derneği” olarak değiştirmiş,1941’de de Bakanlar kurulu kararı ile Kamu Yararına Çalışan Dernek olarak kabul görmüş, 1951’de İç İşleri Bakanlığı izni ile19 Şubat’ın içinde bulunduğu hafta “Yardım Sevenler Derneği Haftası” olarak kabul edilmiş, 1975’de de tüm ülkede faaliyet göstermesinden dolayı da Bakanlar Kurulu Kararıyla “Türkiye” ibaresini kullanmaya hak kazanmış. Derneğin İlk Genel Başkanı 1. Genel Kurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın Eşi Fitnat Çakmak. Devamında Makbule Eldeniz, Nevber Sevüktekin, Dr. Mediha Eldem, Türkan Ayral, Birsen Eldem ve 2019 yılından itibaren halen görevde olan Dilek Bayazıt kuruldukları günki heyecanla çalışmalarına devam ediyor. Dernek yöneticileri diyor ki; “Bir asra yaklaşan onurlu tarihimizde, adını Mustafa Kemal ATATÜRK’ten almanın sorumluluğu, ilke ve devrimlerine olan bağlılığı ve Cumhuriyet Kadınının bitmez, tükenmez çalışma azmi var” Devletin birliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet’e, insan hak ve özgürlüklerine sahip çıkılması gerekliliğine ve bu konuda en ufak bir taviz verilmemesi ve zaaf gösterilmemesi milli düşüncesine inanan Türkiye Yardımsevenler Derneği, kurulduğu günden bu yana neler mi yapmış? “EMEK KARŞILIĞI YARDIM” FİKRİ UYGULAMASININ İLK ADIMLARI 30’LU YILLARDA ATILMIŞ 1930’lu yıllarda kurdukları dikiş, nakış ve çorap üç atölyeleri ile çalışmalarına başlayan dernek, atölyelerde örülen ve dikilen kıyafetleri ihtiyacı olan çocuklara ve doğum yapan annelere dağıtılmış, bir tarafta ihtiyacı olanların ihtiyaçları karşılanırken, öte yandan da üreten kadınlara çalışarak kazanma olanağı yaratılmış “Emek Karşılığı Yardım” fikri uygulamasında ilk adımlar atılmıştır. 1950’li yıllarda hem atölyelerin sayısını, hem de çoğunluğunu kadınların oluşturduğu işçi sayısını yükseltmiş ve “Emek Karşılığı Yardım” uygulamasını yaygınlaştırmaya devam etmiş. 1939’da geriye unutulmaz acılar bırakan Erzincan Depreminde Kızılay’ın yanında yer alan dernek, yurt düzeyinde duyulmuş ve Ankara sınırlarını aşarak diğer illerde de etkili çalışmalar yapmaya başlamış. Kuruldukları günden bu yana Dinar Depremi, İzmir Sel Felaketi, Elazığ ve Malatya Depremlerinde zarar gören vatandaşların maddi manevi yanında olmuş. CEPHENİN HEM ÖNÜNDEKİ, HEM DE GERİSİNDEKİ ASKERİ YALNIZ BIRAKMAMIŞ 1940’da devam eden II. Dünya Savaşı’nın yurdumuza sıçrama tehlikesi karşısında atölyelerde sınırlarımızı bekleyen erlere giysiler hazırlayan Türkiye Yardımsevenler Derneği, cephe gerisi hizmetlere hazırlamak için kendi  bünyesinde gönüllü hasta bakıcı kursları açmış ve 95 kadın “Fahri Hemşirelik” belgesi almış. TÜRKİYE’NİN İLK KIZ ÖĞRENCİ YURDUNU DA KURMUŞLAR Ankara’da yüksek öğrenim yapan kız çocukları için 1941 yılında ilk öğrenci yurdunu Vakıflar Genel Müdürlüğü binasında yine bu dernek hayata geçirmiştir. REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARININ ÖNCÜSÜ OLMUŞ 1955 yılında Verem Savaş Derneği ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile iş birliği yaparak Cebeci ve Yenimahalle dispanserlerinde rehabilitasyon atölyeleri açılmış. Sosyal yardım ve hizmetlerin çağdaş yaklaşımla ele alınıp sosyal refah politikalarını yeniden örgütlenmesinin ilk adımlarının atıldığı 1959’da, hükümetin tüm çalışmalarına aktif olarak katılmış ve bu çerçevede oluşturulan il sosyal hizmetler koordinasyon kurullarında da önemli bir rol oynamış. * Dernek yönetimi; Ankara’nın Kocatepe semtinde şimdiki Dr. Mediha Eldem Sokağı’ndaki binalarını tamamlayarak tüm hizmet üniteleriyle bu binaya yerleşmesini 60’lı yılların en kıvanç verici etkinliği olarak değerlendiriyor. * 1960 yılında okuma-yazma kursu açarak kendi gönüllüleriyle okur-yazar olmayan kadınlara okuma-yazma öğreterek yeni bir hizmet alanına girmiş. “KIBRIS’A YARDIM PULU ÇIKARMAK” İÇİN KARAR ALAN BEŞ BÜYÜK HAYIR KURUMUNUN İÇİNDE YER ALMIŞ 1964 yılında  Kıbrıs’ta bulunan soydaşlarımızın maddi ihtiyaçlarını giderebilmek için “Kıbrıs’a Yardım Pulu” çıkarma kararı alan beş büyük hayır kurumunun içinde de yer almış. * Derneğin yıllarca öncülüğünü yaparak meslek yaşamından çok kendini Yardım Seveler Derneği’ne adayan Genel Başkan Dr. Mediha Eldem, 7 Temmuz 1975 tarihinde vefat etmiş. Büyük bir üzüntü yaşayan dernek yöneticilerinden Melahat Tüzel, Ankara Numune Hastanesi’nin iki yataklı hasta odasını Türkiye Yardım Sevenler Derneği’nin 50. yıl armağanı olarak Mediha Eldem anısına yaptırılmış ve düzenlenen törenle açılışı yapılmış. ANA ÇOCUK SAĞLIĞI MERKEZLERİNİN AÇILMASININ DA ÖNCÜSÜ 50. yıl kutlamalarının önemli girişimlerinden biri de, Genel merkez üyelerinden Binnaz Engin tarafından tüm masrafları karşılanarak, 3-6 yaş çocuklar için hizmete açılan Sur Gündüz Bakımevi olmuş. 80’li yılların başında yeni bir hizmet alanına adım atmış, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın eşi Semra Özal’ın desteği ile Genel Merkez binalarında kadınların sağlık hizmetlerine yardımcı olmak amacıyla modern araç ve gereçlerle donatılmış, sağlık eğitimi, aile planlaması, koruyucu aile hekimliği hizmetlerini kapsayan Ana-Çocuk Sağlığı Merkezi açmış, diğer merkez ve şubelerinde de açılmasını amaç edinmiş. Arttırarak devam ettiği öğrenci burslarına ‘Atatürk Bursu’ adı verilmiş. Cumhuriyet’in 60., Atatürk’ün doğumunun 100. yılı anısına Ceyhan’da bir öğrenci yurdu, İzmir merkezde huzurevi, Üsküdar ve Maçka şubelerindeyse çocuk yuvası açılmış. 5 Mart 1986’da Kuştepe’de 10 derslikli ilkokul yaptırmış ve dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından açılışı yapılmış. ETKİNLİK ALANLARINA GİREN HER ALANDA OLMUŞLAR 90’lı yılların başına denk gelen 65. yıllarında düzenledikleri bağış sergisinden elde edilen geliri “Bosnalı Kadın Sığınma Evi” ne teslim etmiş, merkez ve şubelerinin katılımı ile sağlanan bağış çeklerini de terörle mücadele ederken şehit olan emniyet mensuplarınının ailelerine verilmek üzere dönemin Milli Savunma Bakanı Nevzat Ayaz’a teslim etmiş. Güneydoğu’da yaralanan ve Gülhane Askeri Tıp Akademisi’ nde yatan askerleri yalnız bırakmamış, “Mehmetçikle El Ele” kampanyasına katılmış, toplanan bağışın Güneydoğu’da yaralanan Silahlı Kuvvetler Mensupları için yaptırılacak rehabilitasyon merkezinde kullanılmasını sağlamış. 2016 yılında iç güvenlik harekâtı ve sınır görevinde bulunan Mehmetçiklere gönderilmek üzere Genel Kurmay Başkanlığı’nın desteği ile “Sevgi Paketleri” hazırlamış. Güneydoğu Anadolu Kalkınma Projesi alanını kapsayan bölgeyi 200 kişiden oluşan dernek üyeleriyle ziyaret etmiş, etkinlik alanına giren ihtiyaçları tespit ederek, bölge illerdeki merkez ve şubeleriyle birlikte öncelikle kadın ve kız çocuğu eğitimine katkıda bulunmak üzere yapılan yardım kampanyalarına katılmış. Sonrasında da devlet kurumları, özel teşebbüs ve eğitim kurumları ile okuma-yazma, dil, el becerileri kursları açarak, sosyal etkinlikler düzenlemeye devam etmiş, başarı ile sonuçlanan “Avrupa Birliği Projeleri”ne katılmış. Kuruluşlarının 70 yılı anısına ’70 Orman Projesi’ kapsamında tüm şubeler binlerce fidan dikmiş. Aslında biraz dikkat etsek, neredeyse her yerde ‘Türkiye Yardım Sevenler Derneği Hatıra Ormanları’nı görürüz, kaldı ki o fidanlar şu anda ulu ağaçlar olmuş. Cumhuriyetin 85. yılında yine 80. Kuruluş yılları anısına Selanik’te bulunan Atatürk Müze Evi’nin döşeme yenilemesini, Türk Kadınının göz nuru ve el işleri ile kendi atölyelerinde yaptırmış ve çok sayıda üyenin katılımıyla Selanik’e götürmüş. 2009 yılında, derneğin 81. kuruluş yılı anısına hazırlanan “81 Yıl 81 İl 81 Anasınıfı” Projesi ile, henüz Millî Eğitim Bakanlığı tarafından zorunlu eğitim kapsamına alınmamış okul öncesi eğitim alanında yine bir ilke imza atarak, genel merkez, şubeler ve bağışçılarının katkısı ile 4’ü Anaokulu olmak üzere, 187 Anasınıfının mobilya, döşeme, bilgisayar, oyuncak, eğitim-araç gereçlerini donatarak çocuklara armağan etmiş. 2014 yılında Soma’da gerçekleşen maden kazasında hayatını kaybeden maden işçisilerinin ailelerini de yalnız bırakmamış, başlattıkları kampanyadan elde edilen gelirle ailelere yardım, çocuklarına da karşılıksız eğitim bursu sağlanmışlar. CUMHURİYET’İN TANIĞI DERNEĞİN ARŞİVİ DİJİTAL ORTAMA AKTARILMIŞ 2016 yılı sonbaharında Cumhuriyetin bizatihi tanığı olan Türkiye Yardım Sevenler Derneği’nin arşivi Hacettepe Üniversitesi Bilgi Belge Yönetimi Bölümü iş birliği ile 2017 yılında dijital ortama aktarılmıştır. 5600 sayfadan oluşan arşiv evrakı (dergi, defter, katalog vb.) belgeler, tasnif edilmiş ve koruma altına alınmış. Dernek sahip olduğu bu görkemli arşivi dijital ortama aktarmaya yönelik yatırımı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal hizmet alanındaki gelişimiyle beraber kültürel mirasını geleceğe aktarılarak devamlılığını, ve de toplumun temel dinamiklerini yansıttığı için sürekli olarak koruma altına alınmasını sağlamış. TYSD Dijital Arşivi, dünyada Open ROAR kısaltmasıyla bilinen açık erişim arşivleri platformunada kaydettirilmiştir. Türkiye’de bu platformda bulunan 64 arşivden biri Türkiye Yardım Sevenler Derneği Dijital Arşivi olmuştur. * Dünyada “Emek Karşılığı Yardım” ilkesini ilk olarak uygulayan ve hangi koşullarda olursa olsun insanın bir değer olduğunu vurgulayan derneğin yaptığı öncü çalışmalar, dünyanın her yerinden araştırmacılara açılmıştır. Cumhuriyet tarihimizdeki yeri, önemi ve işlevini anlatmak, Cumhuriyet Türkiye’sinin; “Sosyal Yardım ve Hizmet Kuruluşları” ve “Emek Karşılığı Yardım” ilkelerinde, çağdaş devletler arasındaki öncülüğünü ortaya koymak, kurucuların topluma yarar sağlamak için yaptığı özverili çalışmaları genç nesillere duyurmak adına, 90. kuruluş yılında 5 akademisyenden 7 ayrı makale ve 300 den fazla orijinal belgeden oluşan “Cumhuriyet’le Büyüyen Yardım Sevenler” kaynak eseri yayınlanmış ve T.C Kültür Bakanlığı tarafından kütüphanelere gönderilmiştir. Yine 90. Kuruluş yıl dönümlerinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 25 Eylül 2017’de onaylanan ”Gençlerin Gözüyle Yardımseverlik”, “TYSD Resim Ve Kompozisyon Yarışması” olmuş. Yurt genelinde tüm lise öğrencilerinin katıldığı yarışma 5 Nisan 2018 tarihinde sonuçlanmış, juri tarafından değerlendirilen 86 resim, 82 kompozisyonda birincilere üniversite eğitimleri süresince burs, ikincilere dizüstü bilgisayar, üçüncülere tablet bilgisayar, mansiyon ödülü alan öğrencilere ise mp3 müzik çalar hediye edilmiş.   Bu yılların bir diğer önemli etkinliği de gençlerle buluşmak ve bütünleşmek adına üniversitelerde düzenlenen paneller olmuş. İstanbul Aydın Üniversitesi, Bilgi Üniversitesi, Beykent Üniversitesi, Ankara Hacettepe Üniversitesi, Atılım Üniversitesi ve Başkent Üniversitelerinde “Cumhuriyet Tarihinde STK‘ların Görevleri ve TYSD” konulu panellerde akademisyenler ve Cumhuriyet tarihimize tanıklık etmiş konuklar gençlerle bir araya gelmiş. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışının 100. yılına denk gelen 2019’da, “Hayaller Pedallara Dönsün” kampanyası ile Türk Eğitim Derneği iş birliği ile 100 çocuğa bisiklet armağan edilmiş. Cumhuriyetin 96., derneğin 91. yılı anısına hazırlanan proje kapsamında, Devlet Sanatçısı Metin Yurdakul tarafından tamamı bronz dökme, elinde Nutuk taşıyan ATATÜRK heykeli, derneğin armağanı olarak ‘Atamızın atalarının doğduğu topraklar’ olan Kuzey Makedonya-Üsküp Büyükelçiliği konutu bahçesine törenle yerleştirilmiştir. SALGINDA DÖNEMİNDE DE SAĞLIK VE EĞİTİM DESTEKLERİ ARTARAK DEVAM ETMİŞ 2020 yılında gerçekleştirilen 92. kuruluş günü etkinlikleri sonrasında Covid-19 salgını nedeniyle zaten öncelikleri olan sağlık ve eğitim konusunda yine hep ön sırada olmuşlar. Salgının ilk günlerinde oluşan acil ihtiyaç nedeniyle Hacettepe Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Bölümüne üç adet ‘Hasta Başı Monitör Cihazı’ bağışlanmış, il ve ilçelerde ihtiyacı olanlara maske ve hijyen malzemeleri temininde bulunmuş, belediyelerle iş birliği içerisinde halkın ihtiyaçlarına cevap verilmiş. Salgının getirdiği bir başka zorunluluk olan uzaktan eğitim nedeniyle, ihtiyaç sahibi öğrencilere tablet ve bilgisayar bağışlarında bulunulmuş, Diyarbakır Bahşiler Köyünde bulunan İmam Hatip Ortaokulu ve İlkokulu’nun yenilenmesi, çeşitli eksiklerinin giderilmesi amacıyla yardım gönderilmiş, öğrencilerin ihtiyaçlarıda  karşılanmış. 30 Ekim 2020’de İzmir’de yaşanan deprem sonrasında Genel Merkez ve şubelerin katılımı ile düzenledikleri yardım kampanyasında yaklaşık 240 bin Türk Lirası toplamış ve yerel yönetimler aracılığı ile bölgedeki ihtiyaç sahiplerine ulaştırmış. 2020 yılının son günlerinde ise fedakar sağlık çalışanlarına destek olmak ve onlara küçük bir gülümsetme yaşatabilmek adına Gazi Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Enfeksiyon ve Yoğun bakım üniteleri personeli için Yeni Yıl hediye paketleri hazırlanmıştır. TÜRKİYE YARDIM SEVENLER DERNEĞİNİN ÜLKEMİZE ARMAĞAN ETTİĞİ KALICI ESERLERİ Türkiye Yardım Sevenler Derneği, dil, din, ırk, genç, yaşlı, kadın, erkek, çocuk ayırmadan toplumun her kesimine yardım etmeyi görev edinmiş, öğrenci yurtları, eğitim kurumları, engelliler için iş eğitim merkezleri, huzurevleri, çeşitli sağlık merkezleri gibi topluma onlarca kalıcı eser bırakmış ve on binlerce gence karşılıksız eğitim bursu sağlamıştır. T.Y.S.D Handan –Ziya Öniş İlköğretim Okulu – İSTANBUL T.Y.S.D Denizli İlköğretim Okulu – DENİZLİ T.Y.S.D Urla Kuşçular İlköğretim Okulu – İZMİR T.Y.S.D Burdur İlköğretim Okulu – BURDUR T.Y.S.D Eğil İlçesi Bahşiler Köyü Atatürk İlköğretim Okulu – DİYARBAKIR T.Y.S.D Zonguldak İbrahim Fikri Anıl İlköğretim Okulu – ZONGULDAK T.Y.S.D Muhsin Ertuğrul Çıraklık Okulu – İSTANBUL T.Y.S.D Atatürk Kız Öğrenci Yurdu – İSTANBUL T.Y.S.D Atatürk Kız Öğrenci Yurdu Çıldır /ARDAHAN T.Y.S.D Vasfiye Eriş Kız Öğrenci Yurdu – ARDAHAN T.Y.S.D  Gönül Güven  Kız Öğrenci Yurdu – ÜNYE T.Y.S.D İzmit  Kız Öğrenci Yurdu – İZMİT T.Y.S.D Tavşanlı Kız Öğrenci Yurdu – TAVŞANLI T.Y.S.D Üsküdar Sağlık Ocağı – İSTANBUL T.Y.S.D 112 Bostancı  Acil Yardım İstasyonu – İSTANBUL T.Y.S.D 112 Kartal Acil Yardım İstasyonu – İSTANBUL T.Y.S.D H.Şinasi Ural Kan Merkezi – BEYOĞLU T.Y.S.D İzmir Sağlık Ocağı – İZMİR T.Y.S.D  Samsun Sağlık Ocağı – SAMSUN T.Y.S.D Buhurcular Huzurevi – DİNAR T.Y.S.D Bartın Huzurevi – BARTIN T.Y.S.D Kemal Tarım Dinlenme ve Huzurevi – İZMİR T.Y.S.D Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi – ESKİŞEHİR T.Y.S.D Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi – ESKİŞEHİR T.Y.S.D Suzan Gürcanlı Özel Eğitim İş Uygulama Merkezi – ESKİŞEHİR T.Y.S.D Savur İşgören Köyü İlkokulu Öğretmen Lojmanı – MARDİN T.Y.S.D Çok Amaçlı Eğitim Lojmanı  ADAPAZARI-FERİZLİ T.Y.S.D Nevzat Tarım Anaokulu – KAĞITHANE T.Y.S.D Abdülkadir Öztemur Anaokulu – KAĞITHANE T.Y.S.D  Türkiye genelinde 176 Anasınıfı SELANİK- ATATÜRK MÜZESİ – Mefruşat  Yenilenmesi T.Y.S.D Anaokulu – KAHRAMANMARAŞ ATATÜRK  Heykeli – Üsküp Türk Büyükelçiliği Konutu Bahçesi KUZEY MAKEDONYA